Pirina - ozgur_ercan_tarim

Pirina : Yerel, Çevreci, Doğal, Ekonomik, Yenilenebilir ve Sıfır Emisyon Olan 21. Yüzyıl Yakıtıdır.

Pirina (kimi zaman aslında yanlış kullanımı olan prinaya da rastlayabilirsiniz) aslında birden çok anlama geliyor. Öncelikle yağı alınan zeytinden arta kalan nemli ve biraz da yağlı posanın adı pirina. Bu nemli posadan senede 250.000 ton (evet tam iki yüz elli bin ton) üretiliyor Türkiye’de. Aslına bakacak olursanız pirina zeytinyağı üretiminin yan ürünü, atık maddesi. Eğer işlenmez de doğaya olduğu gibi atılırsa çevreye zararı bile var. Rutubetle temas ettikçe aside dönüşen yağı ve kara suyu ile potansiyel bir tehlike. Ama şanslıyız ki hemen hemen tüm pirina’yı işleyecek kapasitemiz var Türkiye’de. İşte bu zeytinyağı üretim sürecinin atığı kurutulup işlendiğinde çok verimli, temiz ve ekonomik bir yakıt elde ediliyor. Bu yakıtın da adı pirina. Kimi zaman pirina yakıtı, pirina kömürü ama çoğunlukla sadece pirina olarak satılıyor.



Pirina zeytin mucizesinin sadece bir yönünü temsil ediyor elbette. Ege ve Akdeniz’de yaşayan büyüyen insanların genlerine işlemiştir zeytin mucizesi. Zeytin bin yıllardır, Akdeniz’deki ilk medeniyetler kendini gösterdiğinden beri, hatta Akdeniz havzasında ilk yerleşimler kurulduğundan beri vazgeçilmez bir üründür zeytin. Tanrıların meyvesi, bereketi ile barışın simgesidir. Hadi tarihini, mitolojideki yerini, nice topluma simge oluşunu bir kenara koyalım da soframıza çevirelim gözümüzü. Mutfaktaki yeri de hiç de daha az göz kamaştırıcı değil. Kahvaltının olmazsa olmazı, yağların en sağlıklısı için yine zeytine dönüyoruz, hem de binlerce senedir. Ama bizim konumuz tüm bu bilindik zeytin mucizelerinden biraz daha farklı, zeytinin biraz daha az bilinen yönüyle ilgili, yani pirina ile.






Zeytinyağı üretimi sırasında zeytinler önce kırılırlar, sonra üretim tipine göre ya sadece mekanik yöntemlerle sıkılarak yağı çıkartılır ya da iki veya üç fazlı sistemlerde sisteme ilave edilen sıcak su vasıtası ile hamur haline getirilen zeytinler santrifüj esasına dayanan bir sistem ile işlenir. Bu işlemin sonucunda üretim tipine göre %30 ila %60 arasında su içeren biraz da yağ içeren bir posa kalır. Bu posaya pirina denir. Bazı zeytinyağı üreticileri bu pirinayı da hemen aynı üertim tesisinde hexan solventi ile işleyerek rafine pirina yağı elde ederler.





Pek çok zeytinyağı fabrikası ise prinayı işlemeyi tercih etmez. İşte bu zeytinyağı fabrikasının yüz çevirip bir köşeye fırlattığı (yani peşin parayı verene sattığı demek istiyorum) yağlı ve nemli posa işlendiği zaman hem ikinci bir yağ üreteci hem de mükemmel bir yenilenebilir yakıt kaynağına dönüşüyor. Bizim amacımız da bu web sitesi ile pirinayı tanıtmak, çevreci, yenilenebilir özellikleriyle mükemmel bir enerji kaynağı olan pirina’nın yakıt olarak kullanılmasını teşvik etmek, pirina hakkında Türk insanının bilincini arttırmak.

Pirina Çeşitleri

Kuru Pirina: Pirinanın en az işlemden geçmiş halidir. Kurutulan ve hexan solüsyonu ile yağı alınan pirina bütün bu işlemlerden geçirildikten sonra nem oranı yaklaşık olarak yüzde 10, yağ oranı yüzde birin altında (yasal olarak %10 a kadar yağ içerebilir ama genellikle yağ oranı %1 civarına kadar azaltılır) ve yanma sonrasında %3 oranında kül bırakan bir yakıt haline gelir. Kuru pirina dökme diye tabir edilen biçimde açık ya da 20 ila 50 kilogramlık çuvallar halinde satışa çıkartılır. Kuru pirina hemen hemen tüm kalorifer kazanlarında kömüre ek olarak yakılabilir. Otomatik beslemeli kuru pirina yakan kazanlar da bulunmaktadır. Kuru pirinameşe ve iğne yapraklı ağaçların odunlarına benzer bir ısı değeri içerir ancak daha düşük olan nem oranı sayesinde daha temiz bir yanma sağlar. Kuru yakıt yakan sistemlere uygundur, yanma potasına zarar vermez, taşıma helezonlarını sıkıştırmaz.

Çekirdek Pirina: Kuru pirinanın 4 mm elekten geçirilmesi ile pirina toz ve çekirdek olarak ikiye ayrılır. Toz pirina pelet yapımında kullanılırken sadece çekirdek kırıklarından oluşan çekirdek pirina çuvallanarak yakıt olarak satışa çıkartılır.Çekirdek pirinanın özelliği tamamen tozsuz ve temiz bir yakıt olmasıdır. Çekirdek pirina kuru pirinaya göre daha az rutubet içerir. Nem oranı genelde %5-7 aralığındadır.  5000 kCal/kg ısıl değeri ile çok verimli bir yakıttır. Kül oranı yüzde ikinin altındadır ki bu da bir ton pirinanın yakılması sonucu yirmi kilogramdan daha az bir kül çıkacağı anlamına gelir. Kuru yakıt yakan her soba ve kalorifer kazanında tek başına ya da diğer yakıtlar ile karıştırılarak yakılabilir. 1 kg çekirdek pirinanın yanması için sadece 4-6 metreküp havaya ihtiyaç vardır. Oysa 1 kg linyit yaklaşık 2o metreküp hava tüketir. Çekirdek pirina ısı üretmek üçün kullanılan en temiz ve verimli yakıt türlerinden biridir.

Pelet Pirina: Toz ve kuru pirina pelet makinalarından geçirilerek değişik ebatlarda peletler haline getirilir. Genellikle 1 cm çapında ve 5 cm uzunluğunda küçük silindirler şeklinde üretilen pelet pirina kuru pirinaya göre daha az rutubet içerir ve mevcut katı yakıt sistemlerine daha iyi uyum sağlar. Uçucu madde oranı yüksek olan pirina kömür için tasarlanmış kalorifer kazanlarında yakıldığında bir kısım yanıcı gaz yanma odasından hızla uçar ve yanma verimi düşer. Eğer ikincil yanma odası (yanıcı gazları ikinci bir odada tekrar tutuşturan sistemler) olan bir sistem kullanılmıyorsa yanma hızı daha düşük olan pelet pirinanın kullanılmasında fayda var. Türkiye’de yaygın olmasa da İtalya ve İspanya’da pirina çeşitli biyokütleler ile karıştırılarak briket haline de getirilmekte ve şömine yakıtı olarak da kullanılmaktadır. 1 kilogramlık bir prina briketi yaklaşık olarak 1 saat boyunca verimli bir şekilde yanabilir.


ISIL DEĞER (kCal/kg) NEM YAĞ KÜL
KURU PİRİNA 4300-4900 %10 (max %15) % 0.8 (max 10) < %5
ÇEKİRDEK PİRİNA 4700-5200 %5 (max %10) %0.2 (max 0.4) < %2.5
PELET PİRİNA 4440-5000 %5 (max %10) % 0.8 (max 10) <%3